ΜΕΛΙΤΑΙΟΣ ΠΥΡΕΤΟΣ (ΒΡΟΥΚΕΛΛΩΣΗ ΑΙΓΟΠΡΟΒΑΤΩΝ) ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ

   

Γράφει η Αγγελική Παγγού του Βάιου, 

    Τεχνολόγος Γεωπόνος Ζωικής Παραγωγής

  

    O μελιταίος πυρετός οφείλεται σε βακτήρια του γένους brucella και είναι ένα από τα σπουδαιότερα λοιμώδη νοσήματα στη χώρα μας, τόσο γιατί προσβάλλει τα αιγοπρόβατα προκαλώντας κατά κύριο λόγω αποβολές στα θυληκά, κατά δεύτερο προσβάλλει τους γεννητικούς αδένες στα αρσενικά και προκαλεί στειρότητα και στα δύο φύλλα, όσο γιατί μεταδίδεται στον άνθρωπο δημιουργώντας πρόβλημα δημόσιας υγείας.

Παθογένεια

     Οι βρουκέλλες εισέρχονται στον οργανισμό κυρίως από το πεπτικό,λιγότερο από το αναπνευστικό,το γεννητικό σύστημα  και από τους βλεννογόνους όπως ο επιπεφυκότας.

Μετά την είσοδο τους παραλαμβάνονται από μονοπύρηνα φαγοκύτταρα και πολυμορφοπύρηνα μέσα στα οποία επιβιώνουν και πολλαπλασιάζονται.

Με τα λεμφαγγεία μεταφέρονται στα επιχώρια λεμφογάγγλια και από εκεί φθάνουν στο αίμα.

Οι βρουκέλλες μπορούν να εγκατασταθούν σε διάφορα όργανα,όπως σπλήνας, νεφρούς, πνεύμονες, γεννητικά όργανα, μαστό κ.α.

Η μήτρα που κυοφορεί είναι το όργανο εκλεκτικής εντόπισης βρουκέλλων με αποτέλεσμα την πρόκληση πλακουντίτιδας και λοίμωξης του εμβρύου που οδηγεί σε αποβολή, οι αποβολές παρατηρούνται στον 4 μηνά εγκυμοσύνης.

Επιζωοτιολογία

Πηγές μόλυνσης: οι βρουκέλλες απεκκρίνονται με τα εκκρίματα του γεννητικού συστήματος ( λοχεία, βλέννη, σπέρμα ) και με το γάλα. η διασπορά μπορεί να γίνει ακόμα με τα ούρα και τα κόπρανα.

Παρουσιάζουν μεγάλη ανθεκτικότητα στο περιβάλλον κάνοντας έτσι εύκολη τόσο την άμεση,όσο και την έμμεση μετάδοση της νόσου. 

Στην μετάδοση της σπουδαίο ρόλο μπορεί να έχουν και τα άγρια ζώα ( τρωκτικά, λαγοί, αλεπούδες κ.α.) καθώς και τα διάφορα αρθρόποδα όπως οι κρότωνες (τσιμπούρια) τα οποία μπορούν να διατηρήσουν τις βρουκέλλες για πολύ καιρό και στη συνεχεία να μολύνουν με τσίμπημα η με τα κόπρανα τους.

Διάγνωση

Κλινική: οι αποβολές και η επιζιωτιολογική εικόνα του ζώου θέτουν υποψία βρουκέλλωσης,χρειάζεται όμως πρώτα εργαστηριακή επιβεβαίωση.

Εργαστηριακή:

⦁ Μικροσκοπική: γίνεται απ΄ευθείας επίχρισμα από περιεχόμενο του στομάχου του εμβρύου,τις κοτυληδόνες και βάφονται με ειδική χρήση.

⦁ Καλλιέργειες: στηρίζεται στην καλλιέργεια από διάφορα υλικά (περιεχόμενο στομάχου εμβρύου, ήπαρ εμβρύου, πνεύμονες εμβρύου, γάλα, βλέννα κόλπου, σπέρμα κλπ.

⦁ Ορολογικές: χρησιμοποιείται συνήθως ορός αίματος,γάλα και σπανίως υγρά κόλπου και σπέρματος.

Πρόληψη

   Ο προληπτικός έλεγχος γίνεται με εμβολιασμό θηλυκών ζώων που θα κρατηθούν για αναπαραγωγή,ηλικίας  3 μηνών,με ζωντανό μειωμένης λοιμογόνους δύναμης στέλεχος της br.melitensis (εμβόλιο rev1).

Η ανοσία που αποκτούν τα ζώα αυτά διαρκεί 4 χρόνια.

Το εμβόλιο δεν πρέπει να γίνεται σε ενήλικα ζώα γιατί μπορεί να προκαλέσει:            1) σε έγκυο αποβολή,                                                                                                2) σε γαλακτοπαραγωγική περίοδο να αποβληθεί με το γάλα το μικρόβιο,              3) τα αντισώματα που παράγονται εξακολουθούν να ανιχνεύονται για 4 χρόνια.

Το εμβόλιο είναι επικίνδυνο και για τον άνθρωπο,γιαυτό και ο εμβολιασμός  πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο κτηνίατρο και ζωοτέχνη.

Στην Ελλάδα εφαρμόζεται πρόγραμμα γενικού εμβολιασμού θηλυκών αμνών και εριφιών που προορίζονται για αναπαραγωγή από το 1997 και ο εμβολιασμός γίνεται την άνοιξη.

Σχέση με την δημόσια υγεία

   Η βρουκέλλωση είναι μια από τις συχνότερες ζωονόσους και η πιο παθογόνος για τον άνθρωπο είναι η br.melitensis.

Πηγή μόλυνσης για τον άνθρωπο είναι τα μολυσμένα ζώα και η μετάδοση μπορεί να γίνει άμεσα ή έμμεσα.

Άμεσα μπορεί να γίνει με επαφή κατά την άλμεξη,τον τοκετό,την σφαγή και την επεξεργασία προϊόντων από μολυσμένα ζώα. Μπορεί να γίνει ακόμα και κατά τον εμβολιασμό με το ζωντανό εμβόλιο rev1 (από απροσεξία -ατύχημα).

Έμμεσα η μόλυνση γίνεται κυρίως με την κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων,ιδίως γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων (τυρί) που δεν υπέστησαν την κατάλληλη επεξεργασία (παστερίωση-ωρίμανση).

Η περίοδος επώασης είναι συνήθως 1-3 εβδομάδες αλλά μπορεί να διαρκέσει και για μήνες. Τα συμπτώματα της νόσου είναι ποικίλα,ελάχιστα τυπικά και μπορεί να αρχίσουν απότομα ή να είναι αφανή.

Στις οξείες μορφές παρατηρείται,κατάπτωση και εξασθένηση,υψηλός  πυρετός,ρίγη,συχνές νυχτερινές εφιδρώσεις,κεφαλαλγία,αθριτικοί πόνοι,εντερικές διαταραχές,νευρικές διαταραχές,ορχίτιδα κ.α.

Στην γυναίκα έχουν αναφερθεί σπάνια αποβολές  που οφείλονται στην βρουκέλλα,καθώς και εντόπιση των μικροβίων στο μαστό κατά την περίοδο θηλασμού.

Στην χρόνια μορφή ο ασθενής  είναι εξασθενησμένος,παρουσιάζει πυρετό κυρίως διαλείποντα (κυματοειδής) και πόνους στις αρθρώσεις.

Η βρουκέλλωση στον άνθρωπο μπορεί να παρουσιαστεί ως εντοπισμένη μόλυνση σε ένα όργανο ή αντίθετα ως γενικευμένη μόλυνση.Συνήθως εντοπισμένες μορφές παρατηρούνται στο αναπνευστικό σύστημα (διάμεση πνευμονία-βρογχοπνευμονία κλπ), η βακτηριακή  ενδοκαρδίτιδα είναι η πιο συχνή καρδιοαγγειακή επιπλοκή και η πιο συχνή αιτία θανάτου στον άνθρωπο.

Η διάγνωση στηρίζεται σε μικροβιολογικές δοκιμές που περιλαμβάνει την καλλιέργεια αίματος και σε ορολογικές δοκιμές κατά τις οποίες ανιχνεύονται τα ειδικά για την νόσο αντισώματα, (οροσυγκόλληση, δοκιμή coοmbs, elisa κ.α)

Μέτρα προστασίας για τον γενικό πληθυσμό και για τους κτηνοτρόφους

⦁ Να πλένονται τα χέρια με σαπούνι και άφθονο νερό η απολυμαντικό όταν έρχονται σε στενή επαφή με τα ζώα π.χ. τοκετός, εμβρυικά υγρά, άρμεγμα, κλπ.

⦁ Επίσης τα ρούχα που φορέθηκαν για τις παραπάνω ενέργειες να πλένονται σε υψηλές θερμοκρασίες.

⦁ Η κοπριά θα πρέπει να συλλέγεται καθημερινά σε σωρούς όπου θα παραμείνουν εκεί τουλάχιστον ένα χρόνο,διαφορετικά να απολυμαίνεται πριν χρησιμοποιηθεί.

⦁ Δεν πρέπει επ΄ ουδενί να καταναλώνεται φρέσκο άβραστο γάλα ειδικότερα από τα παιδιά,το τυρί που παρασκευάζεται από τον ίδιο τον κτηνοτρόφο πρέπει να τηρεί τους χρόνους ωρίμανσης και συντήρησης του προϊόντος πριν καταναλωθεί,όπου αυτοί είναι:συντήρηση 0-6 βαθμούς (στο ψυγείο),χρόνος ωρίμανσης:τυρί φέτα 2 μήνες, σφέλα,κασέρι,κεφαλογραβιέρα κλπ.  3 μήνες

⦁ Να δηλώνεται αμέσως στο αγροτικό κτηνιατρείο της περιοχής τυχόν περιπτώσεις, αποβολής η πρόωρων τοκετών καθώς επίσης αδικαιολόγητη μείωση γαλακτοπαραγωγής.

   Η βρουκέλλωση (μελιταίος πυρετός) είναι νόσημα υποχρεωτικής δήλωσης.